حسن نقاشی که با مستند «شاه جهان» در سی و یکمین جشنواره فیلم کوتاه تهران حضور دارد درباره سوژه این فیلم به خبرنگار مهر اینگونه گفت: پرویز جهانیان به پرویز شاه جهان معروف است. این شخص اولین بانک ایرانی را به نام تجارتخانه جهانیان تاسیس کرد. وی به همراه برادرانش پس از فوت پدر، تجارتخانه را که محصولات نساجی نظیر پنبه الیاف، قماش و مانند آن را خرید و فروش می کرده اند، گسترش داده و سپس به بانک تبدیل کرد.
وی افزود: برای اولین بار صادرات چای و پنبه به صورت رسمی از سوی شاه جهان آغاز شد. دفتر مرکزی بانک جهانیان در یزد بوده و در ادامه برای ارتقا کار خود دفاتری در تهران و اصفهان و تبریز دایر کردند. راه اندازی این بانک برای مقابله با بانک استقراضی روس و شاهنشاهی انگلیس صورت گرفت که در نهایت شاه جهان با توافقنامه‌ای با بانک استقراضی امضا می کند، انحصار بانک در ایران را به دست می آورد. تجارتخانه جهانیان را می‌توان پایه و ریشه اصلی بانک ملت دانست و حوالی سال 1280 هجری شمسی اعلام موجودیت کرد.
این مستندساز درباره نکاتی که در این فیلم به تصویر کشیده شده است، بیان کرد: البته کار پرویز شاه‌جهان به این سادگی هم نبوده و سنگ اندازی هایی از جانب دستگاه قاجار و بانک‌های انگلیس و روس صورت می‌گرفته است. کسانی نیز بوده اند که به پرویز شاه جهان در این امر کمک می کرده اند مثل امین الضرب و برخی نماینده های مجلس که حامی او بوده‌اند. تجارتخانه حتی به دلیل اختلاف با بانک استفراضی روس و بانک شاهنشاهی انگلیس و حکومت مرکزی به کمک مجاهدین تبریز در زمان انقلاب مشروطه می رود و با قاچاق اسلحه در بارهای پنبه و الیاف، کمک بزرگی به این مجاهدین می کند. شاه جهان به دستور محمدعلی شاه قاجار توسط اوباش ترور می شود و تمام شعب تجارتخانه جهانیان در شهرهای مختلف را آتش می زنند.
حسن نقاشی پژوهش این فیلم را مهمترین فاکتور فیلم برشمرد و گفت: هنگام پژوهش متوجه شدم غیر از چند صفحه مطلب، اطلاعات زیادی در دست نیست مثلا تنها یک صفحه در کتاب «تاریخ بیداری ایران» از شاه جهان نوشته شده و چندین سند هم در مرکز نگهداری اسناد موجود است. برای رسیدن به سر نخ در کتابخانه ملی کل روزنامه حبل المتین را که در آن دوران به مدت چهار سال چاپ شده بود مطالعه کردم. در برخی شماره های آن روزنامه، گزارش هایی از این شخص نوشته شده بود و از استقبال مردم و تجار برای سرمایه گذاری در بانک تجارت جهانیان مطالبی آورده شده بود. در مراحل بعدی به طور اتفاقی با یکی از نوادگان شاه‌جهان آشنا شدم که اکنون در آمریکا زندگی می کند. اطلاعات شفاهی او کمک زیادی به مراحل تحقیق کرد.
وی در بخش دیگر صحبت‌هایش درباره جشنواره فیلم کوتاه تهران گفت: سالهای سال است که در جشنواره فیلم کوتاه تهران با فیلم های مختلف شرکت کرده ام و بهترین اتفاقی که در این جشنواره صورت می گیرد این است که نسل جدید برای آینده سینمای مستند ایران آماده می شوند و اغلب کارگردانان به‌نام و مطرح فیلم کوتاه امروز، زمانی از انجمن سینمای جوان شروع کرده اند. این انجمن و به تبع آن جشنواره فیلم کوتاه تهران فضایی برای ارزیابی این مطلب که چه کسانی می توانند در عرصه فیلمسازی کوتاه بمانند، ایجاد می کند.
نقاشی در پایان عنوان کرد: حبیب ایل‌بیگی با مدیریت خود توانسته تحولی در سینمای فیلم کوتاه ایجاد کند و زحمات او قابل سپاس است، اما نباید استقلال و امنیت شغلی فیلمسازان فیلم کوتاه فراموش شود. نباید شرایط به گونه ای پیش رود که این فیلمسازان مجبور باشند به سمت سینمای قصه‌گو بروند و دیگر فیلم کوتاه نسازند.
فیلم مستند «شاه جهان» در هفتمین جشنواره سینما حقیقت و شانزدهمین جشن سینمای مستند ایران شرکت کرد و توانست در جشنواره سینما حقیقت جایزه بهترین پژوهش، بهترین فیلم نیمه بلند و بهترین کارگردانی را از آن خود کند.
نظر شما